Aleksander Brückner und sein Erbe. Studien zur polnischen Kulturgeschichte und Slawistik in Deutschland und anderen europäischen Ländern vom 19. bis ins 21. Jahrhundert
16. und 17. Oktober 2023 – 16-go i 17-go października 2023
Festsaal der Humboldt-Universität zu Berlin, Luisenstraße 56, 10117 Berlin
Aleksander Brückner (1856–1939) war einer der bekanntesten Erforscher der polnischen Literatur und Kultur des Mittelalters und der frühen Neuzeit. Seine lange akademische Karriere begann mit dem Studium an der Lemberger Universität und setzte sich fort über Leipzig, Berlin und Wien bis hin zu seiner langjährigen Professur (1881-1924) an der Berliner Universität. Hier schuf Brückner auf Polnisch und Deutsch den Großteil seiner wissenschaftlichen Werke zur Slawistik und zur altpolnischen Kulturgeschichte. Als Professor der Berliner Universität entdeckte er in den Jahren 1889-1890 in der St. Petersburger Bibliothek die Heiligenkreuzer Predigten (Kazania świętokrzyskie) – den ältesten bekannten Prosatext in polnischer Sprache, dessen Entstehung auf Ende des 13. bis Mitte des 14. Jh. datiert wird. Seine Forschungen standen in einem breit angelegten, vergleichenden Kontext: Neben der polnischen Geschichte, Sprache und Literatur befasste er sich auch mit dem mittelalterlichen Litauen und der Kiewer Rus', wie auch mit anderen slawischen Völkern.
Die internationale Tagung „Aleksander Brückner und sein Erbe. Studien zur polnischen Kulturgeschichte und Slawistik in Deutschland und anderen europäischen Ländern vom 19. bis ins 21. Jahrhundert” an der Humboldt-Universität zu Berlin soll nicht nur an Brückners wissenschaftliche Errungenschaften erinnern, sondern zu ihrer wissenschaftlich-kritischen Reflexion im historischen Kontext ihrer Entstehungszeit einladen. Daneben möchten wir den Blick vergleichend auch auf weitere wichtige Vertreter:nnen der Osteuropäischen Geschichte und Slawistik in Europa vom 19. bis ins 21. Jahrhundert lenken. Ziel der Konferenz ist schließlich auch eine gemeinsame Reflexion über den aktuellen Stand und die Entwicklungsmöglichkeiten einer weit gefassten Polonistik und polnischen kulturgeschichtlichen Forschung in Deutschland und anderen europäischen Ländern. Wir laden Expert:nnen auf den genannten Gebieten ein, ihre Forschungsergebnisse und ihre modernen Perspektiven auf Themen, die einst schon Aleksander Brückner beschäftigten, zu präsentieren. Eine zentrale zu diskutierende Frage betrifft die Verortung polonistischer und slawistischer Forschung im Gesamtbild der internationalen East European Studies angesichts des fortdauernden russischen Angriffskrieges auf die Ukraine.
Die Konferenz findet in deutscher und polnischer Sprache statt und wird simultan gedolmetscht.
Veranstaltet vom Institut für Slawistik und Hungarologie der Humboldt-Universität zu Berlin und dem Zentrum für Historische Forschung Berlin der Polnischen Akademie der Wissenschaften in Kooperation mit der Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung
Partner: Aleksander-Brückner-Zentrum für Polenstudien in Halle/Jena, Wydział „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego Institut Artes Liberales der Universität Warschau, Gießener Zentrum Östliches Europa der Justus-Liebig-Universität Gießen
Die Veranstaltung wird von der Kanzlei des Vorsitzenden des Ministerialrats der Republik Polen im Rahmen des Projekts „Überführung der sterblichen Überreste von Professor Aleksander Brückner nach Polen, Beisetzung auf dem Rakowicki-Friedhof in Krakau und Organisation von Begleitveranstaltungen” finanziert, das von der Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung durchgeführt wird.
Aleksander Brückner i jego dziedzictwo. Rozwój badań nad kulturą staropolską i studiów slawistycznych w Niemczech i innych krajach Europy od XIX do początku XXI wieku
Aleksander Brückner (1856–1939) był jednym z najbardziej znanych badaczy polskiej literatury i kultury epoki średniowiecza i wczesnej nowożytności. Jego długa kariera akademicka rozpoczęła się od studiów na uniwersytecie we Lwowie, rozwijała się w ośrodkach akademickich w Lipsku, Berlinie i Wiedniu. Jej zwieńczeniem stała się długoletnia profesura (1881-1924) na uniwersytecie w Berlinie. Tutaj Brückner pracował nad większością swoich naukowych publikacji w językach polskim i niemieckim z dziedziny slawistyki i kultury staropolskiej. Jako profesor uniwersytetu berlińskiego w latach 1889 i 1890 odnalazł w Bibliotece Petersburskiej Kazania świętokrzyskie – najstarszy znany tekst literatury prozatorskiej w języku polskim, którego powstanie datowane jest na okres od końca XIII do połowy XIV wieku. Jego badania miały szeroki kontekst porównawczy: oprócz historii i dziejów literatury polskiej dotyczyły również średniowiecznych Litwy i Rusi Kijowskiej, a także innych narodów słowiańskich.
Międzynarodowa konferencja na Humboldt-Universität zu Berlin pt. „Aleksander Brückner i jego dziedzictwo. Rozwój badań nad kulturą staropolską i studiów slawistycznych w Niemczech i innych krajach Europy od XIX do początku XXI wieku” ma nie tylko przypomnieć osiągnięcia naukowe Brücknera, lecz przedstawić je z perspektywy naukowo-krytycznej, uwzględniając współczesny jego działalności kontekst historyczny. W podobny sposób chcemy zwrócić uwagę na środowisko innych wybitnych historyków Europy Wschodniej i slawistów działających w XIX i XX wieku w Europie. Celem konferencji jsest też krytyczna refleksja naukowa nad obecnym stanem i możliwościami rozwoju studiów slawistycznych, polonistycznych oraz badań nad szeroko pojętą kulturą staropolską w Niemczech i innych krajach Europy. Poprzez to pragniemy stworzyć szansę dla ekspertów z wyżej wymienionych dziedzin do zaprezentowania ich własnych badań, ukazując nowoczesne perspektywy i ujęcia tematyki poruszanej niegdyś przez Aleksandra Brücknera. Jedną z istotnych kwestii, która zostanie poddana pod dyskusję, jest pytanie o miejsce współczesnych studiów polonozanwczych i slawistycznych w całokształcie międzynarodowych badań z zakresu East European Studies w kontekście obecnie trwającej wojny na Ukrainie.
Języki konferencji: polski i niemiecki – tłumaczenie symultaniczne
Główni organizatorzy: Institut für Slawistik und Hungarologie Humboldt Universität zu Berlin, Centrum Badań Historycznych PAN w Berlinie przy współpracy Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie
Partnerzy: Aleksander-Brückner-Zentrum für Polenstudien, Wydział Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego, Gießener Zentrum Östliches Europa Justus-Liebig Universität Gießen
Działanie finansowane ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w ramach projektu pt. Sprowadzenie do Polski szczątków prof. Aleksandra Brücknera, pochówek na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie oraz organizacja wydarzeń towarzyszących, realizowanego przez Fundację Polsko-Niemieckie Pojednanie.